مولفه‌های هویت در آثار رابرت گابر – قسمت اول

امروزه بیش از هر زمان دیگر با واژه‌ی هویت و معنای پیچیده آن سروکار داریم. همچنین تغییرات بنیادین در تعریف آن، همراه با تاثیرات جهانی شدن سبب ایجاد دگرگونی اساسی در همه‌ی وجوه زندگی انسان، از جمله هنر معاصر گردیده است و از آنجا که از دهه‌ی 1960 تغییر انقلابی در بیان هنری رخ داده است، آثار هنری بر اساس موضوع‌شان تقسیم‌بندی می‌شوند نه بر مبنای سبک، لذا هویت هنرمند نیز باعث به وجود آمدن مقوله‌های هنری تازه‌ای شده است. از این روی بررسی هویت هنرمند و عوامل موثر بر آن نظیر جنبه‌های روانشناسی و جامعه‌شناسی، به عنوان یکی از راه‌های شناخت بهتر آثار ارائه شده‌ی وی و در مجموع هنر معاصر گردیده است. از آنجا که هویت و مسائل مربوط به آن را در اعصار مختلف به طرق گوناگون تعریف می‌کنند، کتاب به کتاب گشته و رساله و مقاله‌های متعددی را مطالعه نموده و آنچه که به صورت هرچند کوتاه در این پژوهش آورده شده، گزیده‌ای از این مطالعات است. شاید بتوان ازاین منظر رویکردی به آثار و زندگی هنرمند امریکایی رابرت گابر داشت، که بعد از مشاهده آثار وی و جستجو در بین منابع فارسی و رسیدن به این نکته که تحقیقات مکتوب در این زمینه، سوالات ذهن مخاطب را پاسخگو نبود، سعی در جمع‌آوری اطلاعاتی در زمینه مولفه‌های هویت در آثار رابرت گابر شده است که هدف اصلی از پژوهش را تشکیل می‌دهد.

تعریف هويت، همواره با سايه‌ای از ابهام، نگرانی و ترديد همراه است. در دنیای امروز، ما فرصت‌های بی‌سابقه‌ای برای ساختن خویشتن‌مان و آفریدن هویت‌های مختص به خودمان در اختیار داریم. ما خود بهترین مرجع و منبعی هستیم که می‌توانیم تعریف کنیم که چه کسی هستیم، از کجا آمده‌ایم و به کجا می‌رویم. اکنون که علائم و نشانه‌های سنتی کمرنگ‌تر شده‌اند، دنیای اجتماعی مجموعه‌ی سرسام‌آوری از انتخاب‌های مربوط به چه کسی بودن، چگونه زیستن و … را پیش روی ما می‌گذارد، بدون آنکه سرنخی درباره انتخاب‌هایی که باید به عمل بیاوریم به ما بدهد. چنين هويتی غالباً محصول فرهنگ، تربيت خانوادگی، گرايش‌ها و نگرش های آدمی است. در شرايطی بعضاً به معارضه با تأثيرات فرهنگی و خانوادگی بر می‌خيزد و درصدد است از نو هويتی بيافريند.

در هنر نیز، هویت همواره یکی از دغدغه‌های هنرمندان بوده است. در گذشته هنرمندانی که به چنین مقوله‌ای اشاره داشتند، عناصر فرهنگی و ملی را در آثارشان وارد می‌کردند. اما در جهان امروز، دیگر مقوله هویت در قالب دیدگاه‌های محدود به مرزهای ملی نمی‌گنجد. در نتیجه هنرمند به گونه‌ای دیگر درصدد بازنمایی تعاریف دیگر از هویت در آثارش است. رابرت گابر، هنرمند امریکایی با چیدمان از مجسمه‌های سوپررئالیستی جنبه‌های دیگری از باب هویت را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. جنبه‌های دیگر از باب هویت و اینکه تا چه حد این آثار با نظریات اندیشمندان دراین زمینه همخوانی دارد، مسئله‌ای است که در این پژوهش به آن پرداخته می‌شود.

درباره هویت و مقوله هنر کتاب‌ها و مقالات و پژوهش‌هایی تالیف و منتشر شده است. اما هیچ یک از آنها بطور اخص به هویت در آثار رابرت گابر نمی‌پردازند و از طرفی تنوع و پراکندگی در پراختن به مقوله هویت ویا جامع نبودن اطلاعات درباره زندگی شخصی رابرت گابر، نوعی سردرگمی ایجاد می‌کند.

به سوالاتی که تحقیق در پی پاسخگویی به آنهاست می‌توان اشاره کرد به: نظریه‌ها و تعاریف درباره هویت کدام‌ها هستند؟ عوامل موجود در آثار رابرت گابر تا چه میزان بیانگر هویت وی هستند؟ و نیز کدام یک از مولفه‌های هویت در آثار رابرت گابر مشهود است؟

در این پژوهش ابتدا تعاریف و نظریات درباره هویت و سپس سعی شده تا به زندگی شخصی هنرمند که تاثیر بسزایی بر مقوله هویت وی در آثارش دارد، نگاه نسبتاً جامعی شود و در انتها ارتباط این دو بررسی می‌شود.